Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 2023: Το δικαίωμα στο περιβάλλον

 

Η χθεσινή 75η επέτειος από την υπογραφή της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, σε συνδυασμό με τη μεταγενέστερη, σχετικά πρόσφατη (Ιούλιος 2022), αναγνώριση από τον Ο.Η.Ε. του δικαιώματος για καθαρό, υγιές και αειφόρο περιβάλλον ως προϋπόθεσης για την πληρέστερη απόλαυση πολλών από τα υπόλοιπα ανθρώπινα δικαιώματα, μας θυμίζει την επιτακτική ανάγκη για αυξημένη κοινωνική ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον, αλλά και για περιβαλλοντική δικαιοσύνη για όλους.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται στο επίκεντρο της αντιμετώπισης της πολλαπλής κρίσης που αντιμετωπίζει ο πλανήτης - κλιματική αλλαγή, απώλεια βιοποικιλότητας, υπερεκμετάλλευση μη ανανεώσιμων πόρων, υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος κ.ά. – και η προστασία τους προβάλλεται ως καθοριστική για την επίτευξη των Στόχων Αειφόρου Ανάπτυξης του Ο.Η.Ε.

Παρότι δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτός ορισμός του δικαιώματος στο περιβάλλον, γενικά θεωρείται ότι αναφέρεται σε ουσιαστικά και διαδικαστικά στοιχεία. Στα ουσιαστικά στοιχεία περιλαμβάνονται ο καθαρός αέρας, το σταθερό κλίμα, το ασφαλές νερό και η επαρκής αποχέτευση, τα υγιή τρόφιμα, τα μη τοξικά περιβάλλοντα στα οποία μπορεί κανείς να ζει, να εργάζεται, να σπουδάζει και να παίζει κ.ά. Ως διαδικαστικά στοιχεία περιγράφονται η πρόσβαση στην πληροφόρηση, η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και η πρόσβαση στη δικαιοσύνη, ενώ σε αυτά συγκαταλέγονται επίσης τα δικαιώματα της αλληλεγγύης, της ισότητας και της δράσης για το περιβάλλον (UN Office of the High Commissioner for Human Rights - OHCHR, Environment Programme - UNEP & Development Programme – UNDP, 2022).

Η 6η Αρχή του Πλαισίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που συνδέονται με το περιβάλλον αφορά στην υποχρέωση των κρατών να παρέχουν εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε περιβαλλοντικά θέματα. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφορία μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά προς αυτή την κατεύθυνση και να λειτουργήσει καταλυτικά στην υποστήριξη και την προστασία του δικαιώματος στο περιβάλλον, προετοιμάζοντας πολίτες ευαισθητοποιημένους και ικανούς να αναλάβουν δράση, αλλά και ενημερώνοντας και κινητοποιώντας την ευρύτερη κοινότητα για τις αιτίες και τους τρόπους αντιμετώπισης των πολλαπλών περιβαλλοντικών προκλήσεων.

#UDHR #HumanRights #EnvironmentalJustice #SDGs #EnvironmentalEducation #SustainabilityEducation

 

Εκπαίδευση για την Κλιματική Αλλαγή: Προκλήσεις και επισημάνσεις με βάση τη διεθνή ερεύνα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία

 

Μία ακόμα δημοσίευση για το τέλος αυτής της εβδομάδας, κατά την οποία το κεντρικό θέμα των αναρτήσεών μας εστιάστηκε στην εκπαίδευση για την κλιματική κρίση, στον απόηχο της Διάσκεψης του ΟΗΕ (COP28) για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία διεξάγεται αυτές τις ημέρες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Και το σημερινό άρθρο, που υπογράφεται από την Αναπλ. Καθηγήτρια Μαρία Δασκολιά, αναλύει την προβληματική που έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του διεθνούς διαλόγου για τη σημασία και τη θέση της εκπαίδευσης για την κλιματική αλλαγή και τις διαφορετικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει, και καταλήγει σε μια σειρά από επισημάνσεις και προτάσεις για τη διδασκαλία και τη μάθηση με βάση τη σχετική έρευνα.

Η δημοσίευση αποτελεί επεξεργασία και περαιτέρω ανάπτυξη της προσκεκλημένης ομιλίας που έδωσε η κυρία Δασκολιά στο 8ο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.) με θέμα «Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με στόχο την Αειφορία στην εποχή της κλιματικής αλλαγής» (11-13 Σεπτεμβρίου 2020, διαδικτυακή διεξαγωγή).

Και η πλήρης αναφορά εδώ:

Δασκολιά, Μ. (2020). Διδάσκοντας και μαθαίνοντας για την Κλιματική Αλλαγή. Προκλήσεις και επισημάνσεις με βάση την έρευνα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία. Στα Πρακτικά του 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με στόχο την Αειφορία στην εποχή της κλιματικής αλλαγής», (σσ. 45-54). Πανεπιστήμιο Πατρών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Πάτρα (διαδικτυακά). ISBN 978-960-86120-8-2

#ClimateChange #ClimateEducation #EnvironmentalEducation #SustainabilityEducation #EducationalTheory #EducationalPractice

 

Διδασκαλία και μάθηση για την κλιματική αλλαγή μέσω του δημιουργικού συνεργατικού σχεδιασμού ψηφιακών εκπαιδευτικών πόρων

 

Η σημερινή μας ανάρτηση είναι μια εργασία που δημοσίευσαν από κοινού η Αναπλ. Καθηγ. Μαρία Δασκολιά και ο Καθηγ. Χρόνης Κυνηγός στο πλαίσιο της συνεργασίας τους στο ευρωπαϊκό έργο MCSquared. Πρόκειται για μια έρευνα που επικεντρώθηκε στον δημιουργικό και συνεργατικό σχεδιασμό ψηφιακών εκπαιδευτικών πόρων (c-books) με θέμα την κλιματική αλλαγή και στόχο την αξιοποίησή τους για δημιουργική διδασκαλία και μάθηση στο σχολείο.

Με βάση τη θεωρητική προσέγγιση που διαμορφώθηκε και παρουσιάζεται στο άρθρο, η «κλιματική αλλαγή» αποτελεί υπαρκτό μεν αλλά τυπικό παράδειγμα «φαύλου» προβλήματος (wicked problem), η κατανόηση και διαχείριση του οποίου απαιτεί διεπιστημονικές, συνεργατικές και σίγουρα μη-συμβατικές διαδικασίες και ικανότητες, όπως εκείνες που συνδέονται με τη δημιουργική σκέψη. Την ίδια στιγμή, η «κλιματική αλλαγή» ως μαθησιακό αντικείμενο συνιστά διδακτική πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς, καθώς καλεί σε μια ολιστική και συστημική θεώρηση και ερμηνεία των διαστάσεών της, αλλά και στην αναζήτηση και αξιοποίηση εναλλακτικών εκπαιδευτικών τεχνικών και μέσων για την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος και της εμπλοκής των μαθητών/τριών.

Στη έρευνα που παρουσιάζεται στην εργασία, η εστίαση του ενδιαφέροντος τέθηκε στην ενεργοποίηση και διερεύνηση μιας «δημιουργικότητας που υπερβαίνει τα σύνορα» (boundary-crossing creativity) που θέτουν μαθησιακά τα διάφορα επιστημονικά πεδία και διδακτικά αντικείμενα. Πρόκειται για ένα νέο είδος δημιουργικότητας που σε αυτή την περίπτωση εξετάσαμε πώς μπορεί να αναδυθεί σε κατάλληλα δημιουργημένες ομάδες εκπαιδευτικών διαφορετικών ειδικοτήτων και αντικειμένων, οι οποίοι/ες συνεργάστηκαν στενά αξιοποιώντας τις τεχνολογίες του έργου, για να σχεδιάσουν νέους, ψηφιακούς εκπαιδευτικούς πόρους, που να ενεργοποιούν τη δημιουργική σκέψη και μάθηση των μαθητών/μαθητριών, συνδυάζοντας μαθηματικές και περιβαλλοντικές έννοιες και γνωστικές διεργασίες και προωθώντας τον πειραματισμό και την επίλυση προβλήματος.

Η πλήρης αναφορά της δημοσιευμένης εργασίας δίνεται εδώ:

Kynigos, C., & Daskolia, M. (2021). Boundary Crossing Creativity in the Design of Digital Resources for Teaching and Learning about Climate Change. Creativity. Theories-Research-Applications, 8(1), 213-235.

#BoundaryCrossing #Creativity #InterdisciplinaryCollaboration #ResourceDesign #EducationalResources #DigitalResources #DigitalMedia #ClimateChange #ClimateEducation #EnvironmentalEducation #SustainabilityEducation

 

Συνδέεται η Εκπαίδευση για την Κλιματική Αλλαγή με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφόρα; Θεωρητικές, ερευνητικές και διδακτικές επισημάνσεις σε μια πρόσφατη δημοσίευση του ΕργΠΕ

 

Στο «κλίμα» των ημερών και στον απόηχο της Διάσκεψης του ΟΗΕ (COP28) για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία διεξάγεται στο Ντουμπάι (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου, επιλέξαμε να μοιραστούμε μαζί σας αυτή την εβδομάδα μια σειρά από κείμενα δημοσιεύσεων που επικεντρώνονται στην έννοια, την πρακτική και άλλα ζητήματα εκπαίδευσης για την κλιματική αλλαγή, και έχουν βασιστεί σε παλαιότερη ή στην τρέχουσα ερευνητική μας δραστηριότητα.

Ένα από αυτά είναι το:

Δασκολιά, Μ. (2023). H κλιματική κρίση ως «φαύλο» πρόβλημα και μαθησιακό αντικείμενο. Θεωρητικές, ερευνητικές και διδακτικές επισημάνσεις με άξονα την εκπαίδευση για την κλιματική αλλαγή. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία, 5(1), Ειδικό θεματικό τεύχος «Σύγχρονες διαστάσεις της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία» αφιερωμένο στην Ομ. Καθηγήτρια Ευγενία Φλογαΐτη, 48-65. https://doi.org/10.12681/ees.35760

Στο άρθρο αυτό εξετάζεται η συγγένεια ανάμεσα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία και την Εκπαίδευση για την Κλιματική Αλλαγή, με το επίκεντρο της θεώρησης να τοποθετείται στην επιστημολογική φύση της «κλιματικής αλλαγής» και στις μαθησιακές προκλήσεις και ευκαιρίες που δημιουργεί. Η κλιματική αλλαγή προσεγγίζεται, όπως και οι περισσότερες παγκόσμιες προκλήσεις αειφορίας, ως κοινωνικο-περιβαλλοντικό ζήτημα και μαθησιακό αντικείμενο με χαρακτηριστικά «φαύλου» προβλήματος. Τέτοιου τύπου προβλήματα αφενός ασκούν μεγάλες πιέσεις και προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις σε διάφορα συστήματα, αφετέρου εμφανίζουν μεγάλη συνθετότητα, αβεβαιότητα και δυσκολία στην προσέγγιση και επίλυσή τους. Η αντίληψη, γνωστική επεξεργασία και συναισθηματική διαχείριση της κλιματικής αλλαγής, ίσως της πιο αρχετυπικής περίπτωσης φαύλου προβλήματος, προσκρούει σε μια σειρά από εσωτερικούς ψυχολογικούς μηχανισμούς και εμπόδια.

Οι διάφορες πλευρές και διαστάσεις της ανθρώπινης εμπλοκής με τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή επισημαίνονται μέσω θεωρητικής ανάλυσης και ερευνητικής μαρτυρίας. Προτείνεται, τέλος, ένα πλαίσιο διδακτικών όρων σε επίπεδο εκπαιδευτικού σχεδιασμού και μεθοδολογικών επιλογών, που διασφαλίζει συμβατές και κατάλληλες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και πιο αυθεντικές μαθησιακές εμπειρίες, για μια περιβαλλοντική εκπαίδευση με στόχο την αειφορία και θεματική επικέντρωση στην κλιματική αλλαγή.

#WickedProblems #ClimateEducation #EnvironmentalEducation #SustainabilityEducation #EducationalTheory #EducationalPractice