Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2024

Οι Γυναίκες στην ηγεσία της Επιστήμης με στόχο την Αειφόρο Ανάπτυξη

 

Η 11η Φεβρουαρίου είναι μια ημέρα αφιερωμένη στην παρουσία των γυναικών στην Επιστήμη διεθνώς, υπενθυμίζοντας τον κρίσιμο και ουσιαστικό ρόλο τους στις επιστημονικές και ερευνητικές ομάδες, την ανάγκη ενίσχυσης της εκπροσώπησης και συμμετοχής τους, αλλά και κατάρριψης των εις βάρους τους στερεοτύπων και διακρίσεων.

Μέχρι στιγμής, αρκετές από τις χώρες σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν έχουν επιτύχει ισότιμη συμμετοχή των φύλων στις επιστήμες, ιδιαίτερα τις θετικές. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο το 33% του επιστημονικού και ερευνητικού δυναμικού είναι γυναίκες, η χρηματοδότηση που λαμβάνουν για έρευνα είναι μικρότερη από άνδρες συναδέλφους τους, ενώ έχουν λιγότερες ευκαιρίες και πιθανότητες να εξελιχθούν στην ιεραρχία. Αντίστοιχα, πολλά είναι τα εμπόδια και οι προκλήσεις που αποτρέπουν κορίτσια και νέες γυναίκες από το να επιλέξουν εκπαίδευση και επαγγελματικές σταδιοδρομίες που συνδέονται με τις επιστήμες, ανάμεσα στα οποία παραδοσιακές αντιλήψεις, κοινωνικές προσδοκίες, στερεότυπα και πιέσεις, αλλά συχνά και η έλλειψη πρόσβασης ή υποστήριξης να εμπλακούν.

Ορισμένες από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της Ατζέντας του ΟΗΕ για την Αειφόρο Ανάπτυξη, ανάμεσα στις οποίες και αυτή της κλιματικής κρίσης, μπορούν να αντιμετωπιστούν με την αξιοποίηση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ταλέντων του συνόλου της ερευνητικής κοινότητας, στην οποία οι γυναίκες έχουν δείξει ότι μπορούν να έχουν μια ισχυρή φωνή και μια στέρεα επιστημονική παρουσία. Μια πολυπρόσωπη δεξαμενή ικανών και δημιουργικών ερευνητών και ερευνητριών μπορεί να διαμορφώσει νέες προοπτικές και να οδηγήσει σε καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις για τα σοβαρά περιβαλλοντικά και άλλα προβλήματα.

Με αφορμή τον φετινό ένατο εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας για τις Γυναίκες και τα Κορίτσια στην Επιστήμη, πραγματοποιήθηκε στα κεντρικά γραφεία των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη συνάντηση με θέμα «Ηγεσία των Γυναικών στην Επιστήμη: Μια Νέα Εποχή για την Αειφόρο Ανάπτυξη». Η συνάντηση συνδιοργανώθηκε από το The Royal Academy of Science International Trust (RASIT), κράτη-μέλη και υπηρεσίες του ΟΗΕ και διακυβερνητικούς οργανισμούς, στις 8-9 Φεβρουαρίου, προκειμένου να αναδειχθεί η σημασία του ηγετικού ρόλου των γυναικών στην επίτευξη τριών από τους πυλώνες της Αειφόρου Ανάπτυξης: της οικονομικής ευημερίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της περιβαλλοντικής διατήρησης.

Το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης υποστηρίζει σταθερά και έμπρακτα τη συμμετοχή γυναικών στις ερευνητικές ομάδες και δραστηριότητές του, όπως επίσης προωθεί την εκπαίδευση κοριτσιών και νέων γυναικών για το περιβάλλον και την αειφορία. Η υπεύθυνη και δημιουργική συμβολή όλων μας, πέρα από διακρίσεις, για έναν καλύτερο, πιο αειφορικό κόσμο, αποτελεί δικαίωμα και προτεραιότητα στη σύγχρονη εποχή.

 

Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2024

Η έννοια της «αειφορίας» μέσα από τις αφηγήσεις εκπαιδευτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

 

Στη σημερινή μας ανάρτηση, εστιάζουμε σε ένα από τα κείμενα που περιλαμβάνονται στο τελευταίο  τεύχος (αρ. 2, τόμ. 5,  2023) του επιστημονικού περιοδικού «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία», που εκδίδει η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΕΛ.Ε.ΕΤ.Π.Ε.Α.).

Πρόκειται για το άρθρο με τίτλο ‘Νοηματοδότηση της έννοιας της «αειφορίας» μέσα από τις αφηγήσεις εκπαιδευτικών της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την πρακτική τους.’, που υπογράφουν οι κ.κ. Αικατερίνη Νταή και Μαρία Δασκολιά. Σε αυτό παρουσιάζονται τα ευρήματα μιας αφηγηματικής έρευνας σχετικά με τους τρόπους νοηματοδότησης της έννοιας της «αειφορίας» από εκπαιδευτικούς που ασχολούνται συστηματικά με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΠΕ/ΕΑΑ).

Η έννοια της «αειφορίας» αποτελεί πρόκληση, εξαιτίας τόσο της δυσκολίας και αμφισημίας στη νοηματική της απόδοση, όσο και της αμφιλεγόμενης από πολλούς φύσης και σκοπιμότητάς της. Πρόκληση αποτελεί και για τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς η ενσωμάτωση της «αειφορίας» στην εκπαιδευτική πράξη. Αρκετές από τις έρευνες τα τελευταία χρόνια προσανατολίζονται στην κατανόηση των τρόπων που οι εκπαιδευτικοί την προσεγγίζουν και την εντάσσουν στη διδακτική τους πρακτική.

Η έρευνα που παρουσιάζεται στο άρθρο αυτό βασίστηκε στο αφηγηματικό παράδειγμα έρευνας (narrative  research), μια ερευνητική παράδοση που αποκτά ολοένα και πιο διακριτή θέση στον χώρο της ποιοτικής έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες και στις επιστήμες της εκπαίδευσης, η οποία θέτει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τη βιωμένη εμπειρία των ανθρώπων μέσα από και όπως αυτή απεικονίζεται στις αφηγήσεις τους. Με βασικό ερευνητικό εργαλείο την «αφηγηματική συνέντευξη», μια ανοικτή, μεγάλης διάρκειας και σε βάθος συζήτηση, τρείς γυναίκες εκπαιδευτικοί της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με προέλευση από τις Φυσικές Επιστήμες, οι οποίες ασχολούνται συστηματικά με την ΠΕ επί σειρά ετών, προσκλήθηκαν να μιλήσουν και να τοποθετηθούν ελεύθερα, η καθεμία χωριστά και με τους δικούς της όρους, και σε στενή αλληλεπίδραση με την ερευνήτρια, πώς νοηματοδοτούν οι ίδιες την «αειφορία» και ποια θέση καταλαμβάνει η έννοια αυτή στη διδακτική τους πρακτική.

Με αφετηρία την ανάλυση των τριών αφηγηματικών ιστοριών και στη συνέχεια τη σύνθεσή τους και την κατασκευή της «συλλογικής ιστορίας» τους, προέκυψαν αρκετά σημεία ως πλαίσιο για συζήτηση και αναστοχασμό, όπως:

- Η αμηχανία, αδυναμία και γενικότερη δυσχέρεια που αντιμετωπίζουν και οι τρεις εκπαιδευτικοί στη νοηματοδότηση της έννοιας της «αειφορίας», με πιο πρόσφορη και κυρίαρχη τη σύνδεσή της, σε θεωρητικό επίπεδο κυρίως, με την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάγκη διαφύλαξης και διαχείρισης των φυσικών πόρων.

- Η σύνδεση της αλλαγής της προσωπικής συμπεριφοράς και των καθημερινών συνηθειών των μαθητών (και των πολιτών ευρύτερα) με την επίτευξη της αειφορίας, μέσω της καλλιέργειας αξιών αλλά και μεταφοράς του προσωπικού συστήματος αξιών των ίδιων των εκπαιδευτικών στους μαθητές τους.

- Η έκφραση σχετικής δυσπιστίας και επιφυλακτικότητας απέναντι στην ίδια την έννοια της «αειφορίας» και στην εισαγωγή της στην εκπαίδευση, σε σχέση με την ικανότητα αυτής της επιλογής να συμβάλλει στην επίλυση των υπαρχόντων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ΠΕ στο ελληνικό σχολείο, μέσω μιας «άλλης εκπαίδευσης», αλλά και ένας προβληματισμός για την έλλειψη μέσων και πόρων και για τα εμπόδια που θέτει το γενικότερο κοινωνικό και εκπαιδευτικό περιβάλλον.

Το άρθρο αναδεικνύει επίσης τη συμβολή της αφηγηματικής προσέγγισης στη διαμόρφωση μιας γόνιμης και δημιουργικής αναστοχαστικής διαδικασίας, που οδήγησε τις εκπαιδευτικούς να επανατοποθετηθούν απέναντι σε προηγούμενες θέσεις και απόψεις τους και να εμπλουτίσουν ή/και να επεκτείνουν αρχικές δηλώσεις τους, να συνδέσουν την έννοια της αειφορίας με αρχές και αξίες που ενυπάρχουν στις προσωπικές τους θεωρίες και να τις αναθεωρήσουν.

Η παρούσα έρευνα αποτελεί μέρος ευρύτερου ερευνητικού προγράμματος που υλοποιεί από το 2019 το ΕργΠΕ-ΕΚΠΑ με άξονα και μεθοδολογία την αφηγηματική προσέγγιση στην εκπαίδευση και με στόχο τη νοηματοδότηση εννοιών  και  φαινομένων  της  θεωρίας  και  της  πράξης της ΠΕ/ΕΑΑ στη χώρα μας με βάση τη βιωμένη εμπειρία.

Εδώ η πλήρης βιβλιογραφική αναφορά:

Νταή Α., & Δασκολιά Μ. (2023). Νοηματοδότηση της έννοιας της «αειφορίας» μέσα από τις αφηγήσεις εκπαιδευτικών της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την πρακτική τους. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία, 5(2), 1–24. https://doi.org/10.12681/ees.35423

#NarrativeInquiry #Sustainability #SustainabilityEducation #EnvironmentalEducation

 

Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου 2024

Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων 2024: Υγρότοποι και ανθρώπινη ευημερία

 

Οι υγρότοποι είναι περιοχές φυσικές (π.χ. εκβολές και δέλτα ποταμών, λίμνες, λιμνοθάλασσες, έλη, πηγές) ή τεχνητές (π.χ. αλυκές, ορυζώνες), που καλύπτονται μόνιμα ή εποχικά από ρηχά νερά ή που δεν καλύπτονται από νερά, αλλά έχουν υγρό υπόστρωμα για μεγάλο διάστημα του έτους. Αν και το νερό καλύπτει περίπου το 70% της Γης, μόλις 1% του γλυκού νερού μπορεί να χρησιμοποιείται και από αυτό 0,3%  προέρχεται από ποτάμια και λίμνες.

Οι υγρότοποι αποτελούν πολύ σημαντικά οικοσυστήματα για τη ζωή πάνω στη Γη, καθώς:

  • έχουν αρδευτική και υδρευτική αξία, συντελώντας στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων και στη βελτιστοποίηση της ποιότητάς τους
  • δημιουργούν τις συνθήκες για τη συντήρηση της τροφικής αλυσίδας και την παραγωγή τροφίμων
  • φιλοξενούν το 40% των φυτικών και ζωικών ειδών, συμβάλλοντας στη διατήρηση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας σε χλωρίδα και πανίδα
  • επηρεάζουν θετικά το μικροκλίμα των περιοχών στις οποίες βρίσκονται, προκαλώντας πιο ήπιους χειμώνες και πιο δροσερά καλοκαίρια
  • λειτουργούν προστατευτικά απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα και ως ασπίδες ενάντια στην κλιματική αλλαγή, αφού απορροφούν μεγάλες ποσότητες CO2
  • δημιουργούν θέσεις εργασίας και χώρους αναψυχής.

Σύμφωνα με πρόσφατες  εκτιμήσεις, οι υγρότοποι εξαφανίζονται τρεις φορές ταχύτερα από τα δάση τα τελευταία 45 χρόνια. Απειλούνται κυρίως από την υπεράντληση των υδάτων, τη ρύπανση, τις αποξηράνσεις, τις καταπατήσεις και την καταστροφή της φυσικής βλάστησης. Ειδικά στα αποθέματα γλυκού νερού, μεγάλες πιέσεις ασκούν η αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση και η κατανάλωση.

Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων εορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Φεβρουαρίου, από το 1971 οπότε και υπογράφηκε η Σύμβαση για τους Υγροτόπους στην πόλη Ramsar (Ιράν). Ο φετινός εορτασμός υπογραμμίζει τη σημασία των υγροτόπων για την ανθρώπινη ευημερία. Η προστασία τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αειφορία και το μέλλον της ανθρωπότητας, καθώς προσφέρουν στις κοινότητες πολλαπλά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά οφέλη, τα οποία συμβάλλουν στην ανθρώπινη ευημερία. Εξάλλου, η διατήρηση των υγροτόπων μπορεί να συντελέσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας, καθώς και στην προσέγγιση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ο.Η.Ε. προς όφελος όλων των ανθρώπων.

Στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 1.400 υγρότοποι, διεθνούς και εθνικής σημασίας. Από αυτούς, δέκα προστατεύονται βάσει της Σύμβασης Ramsar: το Δέλτα του Έβρου, οι λίμνες Ισμαρίδα και Βιστωνίδα, το Πόρτο Λάγος και οι παρακείμενες λιμνοθάλασσες, το Δέλτα και η Λιμνοθάλασσα του Νέστου, η τεχνητή λίμνη Κερκίνη, οι λίμνες Βόλβη και Κορώνεια, τα Δέλτα και οι εκβολές των ποταμών Γαλλικού-Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα, η Μικρή Πρέσπα, ο Αμβρακικός Κόλπος, η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και η Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου.

Οι στόχοι και οι πρακτικές της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΠΕ/ΕΑ) συμβαδίζουν με και υποστηρίζουν τις προσπάθειες για την προστασία και τη διατήρηση των υγροτόπων, καθώς αναγνωρίζουν και προβάλλουν την ανεκτίμητη σημασία των υγροτόπων τόσο για τα ανθρώπινα, όσο και για τα μη-ανθρώπινα οικοσυστήματα. Το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ συμβάλλει σταθερά προς την ίδια κατεύθυνση, με ερευνητικές, επιμορφωτικές και άλλες δράσεις. 

Μαθαίνουμε για τους υγροτόπους και τους προστατεύουμε!

Για περισσότερες πληροφορίες:

https://www.worldwetlandsday.org/

#Wetlands #RamsarConventionOnWetlands #HumanWellBeing #SustainableDevelopment #SDGs #EnvironmentalEducation #SustainabilityEducation


Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2024

Διεθνής Ημέρα Εκπαίδευσης 2024: Αντιμετωπίζουμε τη ρητορική μίσους μέσα από την Εκπαίδευση!

 

Το 2018, η  Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. ανακήρυξε την 24η Ιανουαρίου ως Διεθνή Ημέρα Εκπαίδευσης, προκειμένου να υπογραμμίσει την ανάγκη για προώθηση μετασχηματιστικών δράσεων για συμπεριληπτική, δίκαιη και ποιοτική εκπαίδευση για όλους.

Η φετινή Διεθνής Ημέρα Εκπαίδευσης ήταν αφιερωμένη στην αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους, ενός φαινομένου που στις μέρες μας έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις και εκδηλώνεται έντονα, εντός και εκτός διαδικτύου, με τη μορφή διακρίσεων, ρατσισμού, ξενοφοβίας.

Η εκπαίδευση και οι εκπαιδευτικοί κατέχουν διαχρονικά κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια υπέρ των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, της Ειρήνης και της Αειφορίας. Η διδασκαλία και η μάθηση πρέπει να έχουν μετασχηματιστικό προσανατολισμό, στηρίζοντας μαθητές/τριες να αναπτύξουν γνώσεις, δεξιότητες, αξίες και στάσεις που θα τους καταστήσουν φορείς ειρήνης, αλλαγής και αειφορίας στις κοινότητές τους. Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΠΕ/ΕΑΑ).

Συνεχίζουμε να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε εκπαιδευτικές δράσεις, όλο τον χρόνο, με επίκεντρο τον περιορισμό της ρητορικής μίσους και των επιπτώσεών της.

#StopHateSpeech #InternationalEducationDay #TransformingEducation #EnvironmentalEducation #SustainabilityEducation