Βιοποικιλότητα & Ποιότητα του Περιβάλλοντος: Ο ρόλος της Επιστήμης των Πολιτών και της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Εκπαίδευσης για την Αειφορία

Τα έμβια όντα που ζουν και αναπαράγονται πάνω στον πλανήτη Γη αποτελούν αλληλεξαρτώμενα μέρη ενός τεράστιου και εκπληκτικού ψηφιδωτού, που δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε μέσα σε δισεκατομμύρια χρόνια. Η βιοποικιλότητα εκφράζει ακριβώς αυτόν τον πλούτο και την ποικιλία των μορφών ζωής και αναφέρεται σε χλωρίδα και πανίδα [είδη φυτικά (άγρια ή καλλιεργούμενα) ή ζωικά (άγρια ή εκτρεφόμενα)], μικροοργανισμούς, βιοκοινότητες,  οικοσυστήματα και τοπία – δηλαδή σε ολόκληρη την κοινότητα που συνιστά τη γήινη βιόσφαιρα.

Με πρώτη και απόλυτη την αυταξία, δηλαδή την εγγενή αξία της βιοποικιλότητας, την αξία δηλαδή που, πέρα από οποιαδήποτε άλλη σκοπιμότητα, έχει από μόνη της η ζωή να υπάρχει, να συνεχίζεται και να προστατεύεται, η βιοποικιλότητα έχει και μια σειρά από αξίες για τον άνθρωπο. Εκτός από τις αισθητικές, πολιτισμικές και ηθικές αξίες, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανθρώπινη ζωή, ευημερία και αειφόρο ανάπτυξη, καθώς:

• περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ εξαρτάται από τη φύση (τρόφιμα, φάρμακα, οικονομικές, πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες),
• τα υγιή οικοσυστήματα προστατεύουν από τη διάδοση ασθενειών και ταυτόχρονα
• ρυθμίζουν το παγκόσμιο κλίμα, συμβάλλοντας στον μετριασμό της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης,  ενώ
• μειώνουν τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών.

 

Από την άλλη πλευρά, οι περισσότερες από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και πρακτικές στις σύγχρονες κοινωνίες επιφέρουν σημαντικές αλλαγές και με ταχύτατους ρυθμούς στα φυσικά περιβαλλοντικά συστήματα. Η κλιματική αλλαγή, η αστικοποίηση, η αποδάσωση, η μετατροπή εδαφών σε καλλιεργήσιμη γη, εξαντλούν την ικανότητα των οικοσυστημάτων να υποστηρίζουν τη ζωή, δημιουργούν μια σειρά από κινδύνους για πολλά είδη πανίδας και χλωρίδας και υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής και την ευημερία των ανθρώπινων κοινωνιών.

Κεντρική παράμετρος κάθε δράσης περιβαλλοντικής προστασίας είναι η ενεργός συμμετοχή των πολιτών και η κινητοποίηση και ανάμειξή τους στη διεκδίκηση και στην επεξεργασία αειφορικών λύσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση κεντρικό ρόλο έχει η Επιστήμη των Πολιτών. Με τη χρήση καθημερινών εργαλείων παρατήρησης, καταγραφής και επικοινωνίας, όπως οι προσωπικοί υπολογιστές ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι πολίτες μπορούν να συνεισφέρουν στην προστασία της βιοποικιλότητας και την παρακολούθηση της περιβαλλοντικής ποιότητας, σε συνεργασία ή σε συμπράξεις με επιστήμονες στην κοινότητά τους.

 

Παράλληλα και συνδυαστικά, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/ Εκπαίδευση για την Αειφορία συμβάλλει στην ανάπτυξη ευαισθητοποίησης και γνώσης, στην καλλιέργεια στάσεων και αξιών και κυρίως στην ενεργοποίηση της ικανότητας για δράση των πολιτών, τόσο μέσα στο σχολείο όσο και σε κάθε διά βίου μαθησιακή ευκαιρία. Ενισχύοντας με κριτήρια και προσεγγίσεις μιας καινοτόμου παιδαγωγικής το όραμα και την πρακτική της Επιστήμη των Πολιτών, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφορία ανοίγει μία ακόμα σημαντική δυνατότητα για διαμόρφωση ενός νέου ήθους και για τόνωση της ενεργού συμμετοχής στην προσπάθεια αντιμετώπισης των διαφορετικών σύγχρονων κοινωνικο-περιβαλλοντικών προκλήσεων. Μέσα από την παραπάνω συνδυαστική δράση, ευνοείται σημαντικά η προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, καθώς:

(α) προωθείται η ανάπτυξη επιστημονικής, αλλά και η ανάδειξη και διάσωση σημαντικής παραδοσιακής, περιβαλλοντικής γνώσης,

(β) ενδυναμώνεται η δημόσια συμμετοχή, η συνεργασία και η ενεργός εμπλοκή πολιτών σε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας και

(γ) ενισχύεται η ενημερωμένη λήψη αποφάσεων και η διαμόρφωση πολιτικής σε ζητήματα περιβάλλοντος και αειφορίας, σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.

                   

#WorldEnvironmentDay2020 #ForNature

#SustainableDevelopment #SDGs

#CitizenScience #CitizenObservatories #Cos4Cloud

#EnvironmentalEducation #SustainabilityEducation